Informacje dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie

Definicja przemocy w rodzinie 

            Zgodnie z  art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180 poz. 1493 ze zm.) przemoc w rodzinie to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych (w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego), a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. 

Formy przemocy

• Przemoc fizyczna – polega na różnej gamie form zachowania o różnym stopniu nasilenia np. wymierzaniu policzków, biciu, kopaniu itp. [1]
• Przemoc seksualna - zmuszanie do określonych zachowań i kontaktów seksualnych (gwałt, zmuszanie do oglądania filmów, zdjęć pornograficznych itd.)[2]
• Przemoc psychiczna – słowne lub niewerbalne groźby użycia przemocy wobec osoby lub tego, co do niej należy [3], ten rodzaj przemocy przejawia się m.in. w zastraszaniu, poniżaniu, ubliżaniu, szantażowaniu itp.
• Przemoc ekonomiczna/materialna – odmawianie lub ograniczanie dostępu do wspólnych środków finansowych lub odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwiania bądź ograniczanie podjęcia pracy zarobkowej ale również niszczenie przedmiotów itp.[4]

Rodzaje przemocy

• Przemoc gorąca – charakteryzuje się agresją słowną i fizyczną, związana jest z odreagowywaniem emocji na osobach najbliższych.
• Przemoc chłodna – jest pozbawiona gwałtownych wybuchów, emocji, przypomina raczej realizację z góry zaplanowanego scenariusza, często stosowana w imię fałszywie pojmowanych „wyższych celów” np. konsekwentnego wychowywania dziecka.  [5]

ZNĘCANIE SIĘ

Co robić? (poradnik)

Relacje między dwoma bliskimi sobie osobami są zawsze bardzo skomplikowane i nie można oceniać ich na podstawie ogólnego modelu. Podkreślenia wymaga, że prawo karne nie ingeruje tam, gdzie  obie strony akceptują metody komunikacji, wzajemne zachowania wobec siebie.  Jeśli jednak któraś ze stron nie akceptuje tych metod nie można wymagać od niej aby podporządkowała się im „w imię miłości”, „w imię rodziny”, czy na jakiejkolwiek innej podstawie.

Pamiętaj! Nie wszystkie akceptowane przez Ciebie zachowania są obojętne dla otoczenia. Świadkiem ich mogą być np. dzieci, które mogą ich nie akceptować i w ten sposób stać się ofiarami przemocy.

WAŻNE! Jeśli czujesz, że Twój partner zachowuje się wobec Ciebie niewłaściwie nie ignoruj tego. Poinformuj go i tym. Nie pozwalaj, żeby sytuacja eskalowała. Podstawą związku jest komunikacja – nie unikaj trudnych tematów.

Jeśli nie czujesz się na siłach rozmawiać, obawiasz się konfrontacji, zostaw na stole list, w którym opiszesz jak się czujesz i co Ci się nie podoba. Możesz również wysłać email lub nawet zadzwonić. Czasem okazuje się, że najprostsze rozwiązanie przynosi najlepsze skutki.

W przypadku gdy sytuacja w domu jest bardzo napięta możesz zwrócić się o pomoc do rodziny, znajomych, osób, które są dla Was autorytetem. Może wspólnie znajdziecie rozwiązanie tej sytuacji.

WAŻNE!. Nie zamykaj się w sobie. Stosowanie przemocy jest złem, bycie ofiarą nie poprawi sytuacji. Nie masz czego się wstydzić. Przemoc jest wyrazem bezradności osoby ją stosującej i to ona powinna ponieść odpowiedzialność za swoje działania. Chroń siebie i swoich bliskich, zwłaszcza dzieci.

Dzieci są ofiarami przemocy domowej. Nie tylko wtedy, gdy przez bezpośrednie działanie bądź zaniechanie osoby stosującej przemoc są bite, wyzywane, głodzone, poniżane, zmuszane pod pozorem wychowania do pracy ponad siły. Dziecko jest ofiarą również wtedy, gdy jest świadkiem, choćby pośrednio, przemocy między dorosłymi[na przykład widząc skutki w postaci siniaków na twarzy rodzica, słuchając wrzasków rozlegających się w drugim pokoju, czy uczestnicząc w atmosferze burzy, nawet jeśli nie towarzyszą jej słowa]. Dziecko jest w ten sposób krzywdzone. Jest krzywdzone również dlatego, że uczy się w ten sposób patologicznych relacji i patologicznego sposobu komunikowania się i dochodzenia swoich racji. Dla dobra dziecka istotne jest przebywanie w warunkach wolnych od przemocy.

WAŻNE! Bicie i krzyki nie są elementem wychowania.

Jako opiekun dziecka nie tylko zapewne chcesz wspierać je materialnie, kupować ubrania, książki, zabawki, itp., ale także ważne jest, by  zapewnić mu właściwe warunki do rozwoju.

WAŻNE! W Afryce jest przysłowie, że do wychowania dziecka potrzeba całej wioski. W Polsce ufamy, że rodzice są gwarancją prawidłowego wychowania dziecka. Jeśli jednak jako rodzic masz problemy i sobie nie radzisz to nie znaczy, że jesteś złym rodzicem.  

Masz prawo nie wiedzieć i szukać pomocy. Jeśli problem ten związany jest z przemocą w rodzinie – możesz skorzystać z bezpłatnego telefonu zaufania

Niebieskiej Linii  800 120 002

W warunkach przemocy w rodzinie ważniejsze niż dobra materialne jest zapewnienie dziecku spokoju, wolności od strachu i uwolnienie go od dysfunkcyjnych stosunków rodzinnych. Nie pozwalaj aby było ono ofiarą przemocy. Pamiętaj, że jest ofiarą również wtedy gdy jest świadkiem przemocy, której Ty doznajesz. Jeśli jest to konieczne, Twoim obowiązkiem jest ochrona dziecka przed agresją drugiego rodzica lub osoby sprawującej prawna opiekę.

Jeśli nie czujesz się na siłach, albo podjęte próby rozwiązania sytuacji nie przyniosły skutku, masz wiele innych możliwości działania. Przede wszystkim możesz poinformować Policję, swojego dzielnicowego lub pracownika Ośrodka Opieki Społecznej o problemach w domu, którzy powinni udzielić Ci informacji co możesz w takiej sytuacji zrobić, gdzie się skierować, jakie kroki podjąć.

WAŻNE! Jeśli wzywasz Policję do Waszego domu, bo obawiasz się o swoje zdrowie lub życie pamiętaj, że obowiązkiem Policji jest sporządzenie tzw. Niebieskiej Karty, która stanowi nie tylko dowód interwencji, ale także potwierdzenie zaistnienia problemu przemocy domowej.

Jako osoba pokrzywdzona otrzymasz również kartę informacyjną gdzie możesz się zgłosić po pomoc.

WAŻNE! Przed podpisaniem czytaj dokładnie wszystkie dokumenty. Jeśli czegoś w nich brakuje, lub jest błędnie wpisane ZAWSZE wymagaj korekty. To jest Twój obowiązek, a nie prawo.

WAŻNE! Twoi sąsiedzi mają obowiązek zawiadamiania Policji, jeśli podejrzewają, że ktoś krzywdzi Ciebie lub Twoje dzieci. Nie miej im tego za złe. Robią to w trosce o twoje zdrowie i życie. Nie można pozostawać obojętnym na zjawisko przemocy domowej.

Policja, jeśli poweźmie podejrzenie popełnienia przestępstwa znęcania się ma obowiązek wszcząć postępowanie, zebrać wszystkie niezbędne dowody i przesłuchać wszystkich możliwych świadków. Twoja chęć współpracy na pewno będzie bardzo pomocna, jeśli jednak nie czujesz się na siłach, Policja nie ma prawa do niczego Cię zmusić. Musisz jednak pamiętać, że jako główny świadek i pokrzywdzony/a jednocześnie, możesz być jedynym źródłem dowodowym, bez którego sprawa nie ma możliwości zostać rozpatrzona przez sąd.

WAŻNE! Jeśli ktoś Cię uderzy raz może nie być to uznane za znęcanie się. Nie oznacza to jednak, że nie jest zabronione przez prawo zgłoszenie tego incydentu. Możesz dochodzić skazania sprawcy na podstawie innych przepisów, takich jak np. pobicie z art. 157 k.k. lub zmuszania do określonego zachowania z art. 191 k.k. . Nigdy nie ignoruj nawet jednorazowych incydentów. Przemoc fizyczna i psychiczna są zabronione. Nikomu nie pozwalaj traktować Cię w ten sposób.

WAŻNE! Przestępstwo znęcania się jest przestępstwem z oskarżenia publicznego. Policja ma obowiązek działania. Nie masz obowiązku o to prosić, ani wnosić. To nie jest przestępstwo ścigane na wniosek. Jeśli obawiasz się współpracować z Policją, Policja nadal ma mimo to obowiązek zbadania sprawy i ewentualnie wszczęcia postępowania przygotowawczego. Nikt nie może od Ciebie wymagać złożenia wniosku o ściganie, ani nie można zakończyć działań sprawdzających twierdząc, że ofiara „wycofała wniosek”, „wycofała skargę”, „nie chciała, aby sprawę dalej prowadzono” …prawo po prostu takiej sytuacji nie przewiduje.

Jeśli jesteś ofiarą znęcania się fizycznego, bicia, popychania, szarpania, itp. możesz zbierać ewentualne dowody takich działań jako dowody znęcania. Nie masz jednak obowiązku za każdym razem wykonywać obdukcji.

Pamiętaj! Ofiara przemocy w rodzinie i znęcania ma prawo do bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego, w którym lekarz opisze nie tylko obrażenia ale prawdopodobne przyczyny ich powstania.

Możesz też w ostateczności  samodzielnie zrobić zdjęcia w domu i dokładnie je opisać, wstawiając datę i miejsce zdarzenia. Nawet tak nieformalny dokument może stanowić dowód w sprawie.

WAŻNE! Robiąc zdjęcia, dokumentujące to, co Ci zrobiono nie zapomnij, aby znalazły się na nich elementy potwierdzające ich prawdziwość, wskazujące, że to obrażenia na Twoim ciele. Staraj się aby widoczna była na nich twoja twarz, albo inne charakterystyczne znaki szczególne. 

UWAGA! Samouszkodzenie w celu zrzucenia odpowiedzialności i winy na osobę, którą się chce oskarżyć jest przestępstwem.

W sytuacji doznawanego znęcania nie wahaj się prosić o wsparcie osób najbliższych. Jeśli z jakiś przyczyn nie chcesz tego robić, skorzystaj z profesjonalnej pomocy psychologa, lub znajdź w swojej okolicy grupę wsparcia, która pomoże Ci w trudnych sytuacjach. Przemoc w domu nie jest tylko Twoim problemem – nie trzeba tego znosić samotnie. Prosząc o pomoc nie okazujesz słabości, a jedynie wzmacniasz swoją pozycję. Podczas procesu sądowego to wsparcie bardzo Ci się przyda.

Jeśli Twoja rodzina jest pod opieką Ośrodka Pomocy Społecznej poinformuj go o swoich problemach. Możesz wówczas oczekiwać, że zostaną podjęte odpowiednie działania w celu rozwiązania tej sytuacji.

WAŻNE! Aktualne rozwiązania prawne przewidują szereg możliwości izolacji sprawcy przemocy od jego ofiary i orzeczenia o obowiązku opuszczenia przez sprawcę mieszkania zajmowanego wspólnie z osobą pokrzywdzoną. Może się jednak zdarzyć, że względy bezpieczeństwa w konkretnym przypadku przemówią za  czasowym opuszczeniem mieszkania przez Ciebie.

Jeśli rodzina i znajomi nie są w stanie Ci pomóc, zgłoś się do Ośrodka Pomocy Społecznej lub do organizacji prowadzących schroniska i hostele. Bazą noclegową dla ofiar przemocy w rodzinie dysponują też Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie. Tam znajdziesz nie tylko schronienie, ale również pomoc psychologiczną  i prawną,  a także czas na podjęcie decyzji „co dalej”.

W sytuacji, gdy nie wiesz co zrobić, możesz skorzystać z pomocy telefonów zaufania. Ich istotną zaletą jest to, że nie musisz podawać żadnych swoich danych, a osoba z Tobą rozmawiająca ma za zadanie jedynie udzielić Ci wsparcia, informacji, ewentualnie skierować Cię do właściwej instytucji. Wszystko jednak dzieje się za Twoją zgodą i tylko jeśli tego chcesz.

WAŻNE! Specjalnie dla pokrzywdzonych przemocą domową została stworzona Niebieska Linia, a także telefon interwencyjno-informacyjny prowadzony przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Jeśli chcesz uzyskać więcej informacji na ten temat wejdź na stronę www.niebieskalinia.pl lub zadzwoń pod numer 800 120 002.

Pamiętaj, że sprawa sądowa, a nawet wyrok skazujący, nie musi rozwiązać Twoich problemów. Nie zawsze  izolacja sprawcy od Ciebie i dzieci będzie skutkować odbudową Twojego poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości. Na to trzeba czasu. Bardzo istotne będzie też wsparcie innych osób, najbliższych, psychologa, terapeuty, grupy wsparcia. Pamiętaj, że to co się stało nie jest Twoją winą – nie wstydź się prosić o pomoc.

Jeśli potrzebujesz psychicznie uporać się ze swoimi uczuciami w stosunku do osoby, która się nad Toba znęcała poszukaj pomocy psychologa czy terapeuty. Różnego rodzaju instytucje i ośrodki prowadzą terapie dla osób współuzależnionych. Spotkania w ramach terapii, mogą Ci pomóc, pozwolą również na wymianę doświadczeń i cennych informacji.

WAŻNE! Jeśli nie masz pracy i boisz się, że nie będziesz w stanie utrzymać dzieci, skontaktuj się z urzędem gminy/miasta/dzielnicy, Urzędem Pracy lub najbliższym Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Poinformują Cię o prowadzonych kursach doszkalających w ramach aktywizacji zawodowej, o możliwości otrzymania funduszy unijnych, a także pomogą w znalezieniu właściwych dla Ciebie ofert pracy. W sytuacji kryzysowej uzyskasz także niezbędną pomoc materialną bądź niematerialną.