Województwo małopolskie podzielone jest na 19 powiatów ziemskich i 3 grodzkie (Kraków, Nowy Sącz, Tarnów) oraz 182 gminy. Obejmuje powierzchnię 15 183 km² (co stanowi 5 procent powierzchni Polski) i jest jednym z najmniejszych w Polsce (zajmuje 12 miejsce w kraju). Stolicą regionu jest Kraków.
Niezwykłe krajobrazy, unikatowa przyroda, imponująca liczba zabytków i wyjątkowa atmosfera – to wszystko sprawia, że co roku nasz Region odwiedza kilkanaście milionów turystów z Polski i całego świata. Dzięki temu Małopolska, niezmiennie od wielu lat, zajmuje wysokie miejsce w czołówce najchętniej odwiedzanych przez turystów regionów Polski. Warto dodać, że województwo małopolskie jest liderem pod względem liczby uprawnień dla przewodników górskich, oraz liderem pod względem liczby obiektów hotelarskich.
W Małopolsce odnajdziemy dziesiątki atrakcyjnych turystycznie miejsc oraz szlaków, którymi warto się przejść pośród malowniczych krajobrazów. Ginące w chmurach szczyty Tatr Wysokich, białe skały Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej z ruinami zamków, historyczne miasteczka z urokliwymi starymi kamienicami, drewniane kościoły, uzdrowiska z wodami mineralnymi, termy, ponad 300 wyciągów narciarskich i 250 km tras zjazdowych - to tylko niektóre atrakcje, które czekają na każdego w naszym Regionie. W Małopolsce znajduje się również 120 sanktuariów, co sprawia, że jest to ważny w Europie ośrodek turystyki religijnej, w tym pielgrzymkowej.
Województwo małopolskie należy ponadto do wiodących regionów Polski pod względem tempa rozwoju gospodarczego. Przyczyniają się do tego między innymi działające w naszym Regionie firmy, uznane nie tylko w całej Polsce, ale także w Europie. Co ważne, od lat Małopolska jest jednym z czołowych regionów, wybieranych na organizację spotkań biznesowych i gospodarczych.
Małopolska na dłużej
Małopolska w liczbach:
- powierzchnia: 15 183 km2
- najniżej położony punkt - Wisła koło Słupca: 158 m n.p.m.
- najwyżej położony punkt - Rysy: 2 499 m n.p.m.
- podział administracyjny: 19 powiatów ziemskich, 3 powiaty grodzkie, 182 gminy
- liczba mieszkańców: 3 386,2 tys.
- gęstość zaludnienia: 223 osób/km2
- największe miasta: Kraków, Tarnów, Nowy Sącz
- wskaźnik feminizacji: 106
- mniejszości narodowe: Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, Żydzi
- mniejszości etniczne: Karaimi, Łemkowie, Romowie, Tatarzy
- długość granicy: ze Słowacją (319 km), z województwem śląskim (291 km), z województwem podkarpackim (187 km), z województwem świętokrzyskim (185 km)
Małopolska to historyczna kraina położona na Wyżynie Małopolskiej i częściowo w Karpatach Zachodnich, na terenach pięknie ukształtowanych i urozmaiconych, bogatych w tradycje i zwyczaje, obfitujących w unikatowe zabytki i liczne osobliwości przyrody.
Małopolska jest bardzo zróżnicowana krajobrazowo. Najniżej położone miejsce (Wisła koło Słupca) znajduje się na wysokości 158 m n.p.m., najwyższy punkt ma 2499 metrów - to oczywiście Rysy, będące jednocześnie najwyższym polskim szczytem. Na południu piętrzą się łańcuchy gór: Tatr - jedynych polskich gór typu alpejskiego, Beskidów - łagodnego pasma gór fliszowych z pięknymi lasami, polami i utworzonymi w dolinach zalewami. Zupełnie inny charakter mają wapienne Pieniny, a pieniński przełom Dunajca stanowi pomnik przyrody o światowym znaczeniu. Z zachodu na wschód obszar województwa przecina dolina największej polskiej rzeki - Wisły, będąca naturalną granicą między górami a niziną. Już za linią Wisły ciągnie się jurajska Wyżyna Krakowsko-Częstochowska. Jej atrakcją są wapienne ostańce, wąwozy i jaskinie. Do najbardziej znanych należy słynna Maczuga Herkulesa - wapienny ostaniec w Pieskowej Skale i Dolina Prądnika koło Ojcowa. Na wyżynie tej znajduje się też jedyna w Europie, Pustynia Błędowska.
Małopolska jak mało który region w Polsce może pochwalić się dużym bogactwem przyrodniczym. Niezwykle urozmaicone warunki naturalne Małopolski i nieskażone środowisko naturalne zdecydowanej większości Regionu, powodują, że tutejsze bogactwo świata roślinnego i zwierzęcego nie ma sobie równych w całej Polsce. To właśnie tutaj występuje niezwykłe bogactwo roślin, płaty kosodrzewiny, alpejskie hale i morze lasów, a także żyją rzadkie zwierzęta - niedźwiedzie, kozice i świstaki.
Co ważne, aż 53% powierzchni województwa objęte jest ochroną przyrodniczą. Wszystkie cuda natury naszego Regionu chronione są w: 6 parkach narodowych, 11 parkach krajobrazowych, 10 obszarach chronionego krajobrazu, 83 rezerwatach przyrody. Można tu także znaleźć ponad 2200 pomników przyrody.
Parki Narodowe:
- Babiogórski Park Narodowy
- Gorczański Park Narodowy
- Magurski Park Narodowy
- Ojcowski Park Narodowy
- Pieniński Park Narodowy
- Tatrzański Park Narodowy
Parki Krajobrazowe:
- Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy
- Tenczyński Park Krajobrazowy
- Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie
- Dłubniański Park Krajobrazowy
- Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
- Rudniański Park Krajobrazowy
- Popradzki Park Krajobrazowy
- Park Krajobrazowy Beskidu Małego
- Ciężkowicko-Rożnowski Park Krajobrazowy
- Wiśnicko – Lipnicki Park Krajobrazowy
- Park Krajobrazowy Pasma Brzanki
Małopolska zajmuje I miejsce w Polsce pod względem liczby obieków wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.
Kilkanaście wspaniałych małopolskich obiektów zalicza się do zabytków o unikatowych wartościach kulturowych i przyrodniczych. Są to:
- Stare Miasto w Krakowie
- Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni
- Zamek Żupny w Wieliczce
- zespół architektoniczno-krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy z XVII w. w Kalwarii Zebrzydowskiej
- Auschwitz-Birkenau – niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945)
- kościoły drewniane południowej Małopolski:
- pw. św. Michała Archanioła w Binarowej
- pw. św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim
- pw. św. Leonarda w Lipnicy Murowanej
- pw. św. św. Filipa i Jakuba w Sękowej
- pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku
- pw. Opieki Bogurodzicy NMP w Owczarach
- św. Paraskewy w Kwiatoniu
- św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych
Wody z Małopolski (mineralne, źródlane i lecznicze) są niezwykle cenne, unikatowe i stanowią jedno z największych bogactw naturalnych Małopolski. To właśnie tu znajduje się ponad trzydzieści procent wszystkich złóż wód leczniczych w Polsce. Nigdzie indziej nie znajdzie się też takiej liczby basenów z wodami termalnymi. Obok tych informacji nie sposób przejść obojętnie.
Nasz Region to niekwestionowany lider pod względem występowania wód mineralnych i leczniczych w kraju. Na tym nie koniec. Są one tak zróżnicowane, że można je wykorzystywać na wiele sposobów. Wodę pochodzącą z Małopolski można pić, stosować do kąpieli leczniczych, w postaci aerozolu używać do inhalowania dróg oddechowych. Można też pielęgnować skórę kosmetykami, które powstały na bazie małopolskich wód.
Dlaczego warto? Jak podkreślają eksperci – woda z Małopolski ma doskonały rodowód. Wybór naszych wód gwarantuje obecność w niej naturalnych składników mineralnych i że nie są wzbogacane makro- i mikroelementami.
Te do picia mogą stanowić doskonałą suplementację diety. Te o właściwościach leczniczych mogą wspierać leczenie wielu schorzeń. Kąpiele w wodach termalnych [zgodnie z określonymi zasadami] poprawiają samopoczucie. Kosmetyki, które powstały na bazie małopolskich wód, posiadają cenne, naturalne biopierwiastki i mikroelementy. Lista korzyści jest naprawdę długa.
Warto dodać, że województwo małopolskie znajduje się w ścisłej czołówce regionów pod względem liczby uzdrowisk. Krynica-Zdrój, Muszyna, Szczawnica czy też Rabka-Zdrój odwiedzane są każdego roku przez tysiące kuracjuszy ceniących sobie świeże powietrze, wspaniały mikroklimat oraz lecznicze właściwości popularnych w całym kraju małopolskich wód mineralnych.
Małopolska zajmuje I miejsce w Polsce pod względem liczby produktów regionalnych zarejestrowanych w Unii Europejskiej.
Jest ich aż 14:
- Suska sechlońska
- Kiełbasa lisiecka
- Obwarzanek krakowski
- Jabłka łąckie
- Chleb prądnicki
- Jagnięcina podhalańska
- Bryndza podhalańska
- Oscypek
- Redykołka
- Karp zatorski
- Fasola "Piękny Jaś" z Doliny Dunajca
- Kiełbasa piaszczańska
- Kiełbasa krakowska sucha staropolska
- Czosnek galicyjski
(opracowanie mapy: Zespół Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej)