Dynamika procesów demograficznych zachodzących w Europie, a zwłaszcza w Europie Środkowej, sprawia, że zjawisko starzenia się społeczeństw coraz częściej staje się kluczowym tematem debat dotyczących kształtowania polityk publicznych zarówno na poziomie europejskim, jak i krajowym, regionalnym, a nawet lokalnym.
Należy przy tym podkreślić, że w ciągu ostatnich kilku lat zmienił się sposób postrzegania zjawisk demograficznych, a co za tym idzie, ewoluowały propozycje programów i polityk, które miałyby łagodzić skutki tych zjawisk.
Doświadczenia krajów Europy Zachodniej, w których procesy starzenia się społeczeństwa zaczęły zachodzić wcześniej niż w Europie Środkowej, pokazują, że zjawisko, u którego podstaw leży niski wskaźnik dzietności oraz coraz dłuższa średnia życia, jest w nowoczesnych społeczeństwach właściwie nieodwracalne.
Należy więc, nie zaniedbując polityki wspierania dzietności, szukać rozwiązań, które pozwolą złagodzić skutki starzenia się społeczeństw, a nawet wypracować skuteczne modele społeczne i gospodarcze, dające szansę na dalszy rozwój krajów i regionów.
Małopolska, która ciągle jeszcze jest regionem demograficznie „młodym”, od kilku lat aktywnie kształtuje odpowiednią politykę senioralną i promuje idee „srebrnej gospodarki”, by jak najlepiej przygotować region na skutki starzenia się społeczeństwa.
Zagadnienia dotyczące starzenia się społeczeństwa stanowią coraz istotniejszą kwestię polityki społecznej. Wraz z rosnącą populacją osób starszych, istotnym staje się zapewnienie jak najlepszych warunków życia, aktywizacji oraz uczestnictwa w życiu społecznym.
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie
od 2000 roku podejmuje działania na rzecz osób starszych w Małopolsce, których celem jest aktywizacja społeczna i przeciwdziałanie społecznemu wykluczeniu osób starszych, między innymi poprzez:
- wzmacnianie pozycji małopolskich seniorów w życiu społecznym, tworzenie warunków do realizacji potrzeb i poprawy jakości życia oraz realizacji wspólnych przedsięwzięć: Małopolska Rada ds. Polityki Senioralnej - organ opiniotwórczo-doradczy Zarządu Województwa Małopolskiego w obszarze problematyki osób starszych oraz solidarności międzypokoleniowej;
- działania związane z utrzymywaniem aktywności osób starszych, włączaniem osób starszych do życia społecznego, propagowaniem zdrowego stylu życia: otwarte konkursy ofert na realizację zdań publicznych Województwa Małopolskiego z obszaru pomocy społecznej w zakresie wspierania funkcjonowania społecznego oraz przeciwdziałania wykluczeniu osób starszych;
- propagowanie aktywnych postaw seniorów, budowanie pozytywnego wizerunku osoby starszej - akcje i plebiscyty kształtujące dobry klimat dla seniorów: Akcja „Miejsce przyjazne seniorom”, Małopolski Plebiscyt pn. „POZA STEREOTYPEM - Senior Roku”;
- podnoszenie jakości życia osób starszych w instytucjach (projekt: „Pomocna dłoń pod bezpiecznym dachem” – realizowany przez ROPS w ramach Celu II Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy: Poprawa usług podstawowej opieki zdrowotnej i usług opieki społecznej na peryferyjnych i zmarginalizowanych terenach obszarów objętych koncentracją geograficzną);
- podnoszenie kwalifikacji kadry systemu pomocy społecznej w zakresie wzmacniania aktywności i metod pracy z osobami starszymi (szkolenia, seminaria dla kadr domów pomocy społecznej m.in. z zakresu wzmacniania aktywności i metod pracy z osobami starszymi);
- współpracę i wzmacnianie działalności Uniwersytetów Trzeciego Wieku, promocję i rozwój idei kształcenia ustawicznego: otwarty konkurs ofert na realizację zadań publicznych WM z obszaru pomocy społecznej w zakresie wspierania funkcjonowania społecznego oraz przeciwdziałania wykluczeniu osób starszych – organizacja Małopolskiego Kongresu Uniwersytetów Trzeciego Wieku;
- publikacje poświęcone polityce senioralnej: Badanie „Opiekunowie rodzinni osób starszych – problemy, potrzeby, wyzwania dla polityki społecznej” zrealizowane przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, w ramach projektu „Małopolskie Obserwatorium Polityki Społecznej”. Głównym celem badania była identyfikacja, charakterystyka oraz ocena rozwiązań i sposobów, które mogą systemowo wspierać opiekunów rodzinnych osób starszych w Małopolsce;
- podnoszenie świadomości oraz dostępu do wiedzy i informacji o usługach
i możliwościach, z których mogą korzystać seniorzy; - włączanie osób starszych do życia społecznego, wykorzystywanie potencjału osób starszych, promowanie wolontariatu seniorów, budowanie solidarności międzypokoleniowej.