Logo Województwa Małopolskiego

Szanowni Państwo,

W Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk szukamy odpowiedzi na pytanie, jak pandemia wpłynęła na Państwa życie: rodzinne, zawodowe, społeczne. Dlatego zwracamy się do Państwa z prośbą o pomoc i podzielenie się z nami informacjami o tym, jak pandemia wpłynęła na Wasze życie. To już IV etap badań- poprzednie były prowadzone w kwietniu, czerwcu i wrześniu 2020 roku, a ich efektem była publikacja dostępna pod następującym linkiem: Raport

Jeśli zechcielibyście Państwo odpowiedzieć na kilka pytań, będziemy zobowiązani. Całość badania nie przekracza 4-6 minut.

Link do ankiety

Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich prowadzi projekt badawczy pn. "Obserwatorium obywatelskiej aktywności wsi", którego celem jest pogłębienie i zaktualizowanie wiedzy na temat aktywności obywatelskiej na obszarach wiejskich - w szczególności identyfikacja dobrych praktyk oraz określenie najważniejszych wyzwań i problemów stojących przed organizacjami pozarządowymi. Pierwszym etapem badania, prowadzonego przy wsparciu ekspertów z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, jest stworzenie Bazy Danych Organizacji Wiejskich, w której gromadzone są podstawowe informacje o organizacjach. Informacje zebrane za jej pośrednictwem zostaną uzupełnione i pogłębione w kolejnych etapach - wywiadach telefonicznych i fokusach (wywiadach grupowych). 

Link do formularza Bazy Danych Organizacji Wiejskich: https://www.faow.org.pl/baza/

Więcej informacji na temat projektu znajdą Państwo na stronie: https://www.faow.org.pl/ 

Projekt "Obserwatorium obywatelskiej aktywności wsi" finansowany jest przez Narodowy Instytut Wolności w Ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030.

Województwo Małopolskie – Departament Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich wraz z Partnerami realizuje projekt Małopolska Tarcza Antykryzysowa – Pakiet Medyczny II w zakresie bezpieczeństwa.

Projekt finansowany jest przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020, Działanie 9.2 Usługi społeczne i zdrowotne, Poddziałania 9.2.1 Usługi społeczne i zdrowotne w regionie, typ projektu F. Rozwój usług zdrowotnych i społecznych ukierunkowanych na walkę z epidemią COVID-19.

Głównym celem realizowanego projektu jest wsparcie służb i jednostek działających na rzecz bezpieczeństwa i ratownictwa w województwie małopolskim realizujących działania w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-19. Projekt ma zapewnić odpowiednie zasoby środków ochronnych dla służb do prowadzenia działań związanych z pandemią wywołaną koronawirusem SARS-CoV-2.

Efektem realizacja projektu będzie zwiększenia skuteczności reagowania podmiotów w walce z koronawirusem jak również poprawa warunków pracy służb działających na rzecz bezpieczeństwa i ratownictwa w Małopolsce.

Zakres wsparcia podmiotów działających na rzecz bezpieczeństwa i ratownictwa w związku z trwającą pandemią COVID-19 obejmuje w szczególności zakup:

• środków ochrony osobistej,
• środków oraz urządzeń do dezynfekcji,
• aparatury medycznej, pulsoksymetrów,
• namiotów pneumatycznych/stelażowych.

Grupą docelową – ostatecznymi odbiorcami wsparcia w ramach projektu są:

• mieszkańcy województwa małopolskiego,
• osoby przebywające tymczasowo na terenie województwa małopolskiego,
• pracownicy i członkowie jednostek współpracujących z systemem ratownictwa medycznego, pracownicy jednostek krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, pracownicy stacji sanitarno-epidemiologicznych, funkcjonariusze i pracownicy służby i formacji przeznaczonych do: ochrony granicy państwa, do ochrony bezpieczeństwa ludzi i porządku publicznego.

Liderem Projektu jest Województwo Małopolskie. Projekt realizowany w partnerstwie, w którego skład wchodzą: cztery państwowe jednostki budżetowe oraz dziewięć organizacji pozarządowych, prowadzących działalność statutową w zakresie ratownictwa górskiego lub ratownictwa wodnego, wyłonionych w naborze.

Partnerzy projektu:

• Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie,
• Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie,
• Karpacki Oddział Straży Granicznej im. 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu,
• Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie.
• Grupa Regionalna Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – Grupa Podhalańska,
• Grupa Regionalna Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – Grupa Krynicka,
• Grupa Regionalna Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – Grupa Beskidzka,
• Grupa Regionalna Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – Grupa Jurajska,
• Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe,
• Krakowskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe,
• Gorlickie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe,
• Sądeckie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Nowym Sączu,
• Fundacja Instytut Ratownictwa na Wodach Górskich i Powodziowych.

Projekt realizowany jest w trybie pozakonkursowym przez Departament Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, który odpowiada za przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej, pozyskanie środków UE i ich późniejsze rozliczenie.

Wartość Projektu wynosi: 3 000 000,00 PLN  i w całości finansowany jest ze środków unijnych:

• Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie: 1 032 488 zł
• Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie: 500 000 zł
• Karpacki Oddział Straży Granicznej im. 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu:  500 000 zł
• Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie: 500 000 zł
• Grupy ratownictwa górskiego: 296 981 zł
• Grupy ratownictwa wodnego: 170 531 zł

Okres realizacji projektu: 16.11.2020 r. - 28.02.2021 r.

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie ogłosiło XXI edycję ogólnopolskiego konkursu „Sposób na sukces” na najlepsze działania kreujące przedsiębiorczość na obszarach wiejskich.

Ideą konkursu jest promowanie interesujących przedsięwzięć gospodarczych, innowacyjnych rozwiązań, działań na rzecz ograniczenia skutków niekorzystnych zmian klimatu, włączenia społecznego, tworzenia nowych miejsc pracy, a także aktywizacji lokalnych społeczności.

Laureaci, których przedsięwzięcia nagradzane są w konkursie, wykazują nie tylko aktywną przedsiębiorcza postawę, lecz stanowią znakomity przykład skutecznego i efektywnego wykorzystania w swojej działalności zewnętrznych źródeł finansowania, w tym także środków PROW.

Warunki przystąpienia do konkursu:

Do XXI edycji konkursu „Sposób na sukces” mogą być zgłaszane przedsięwzięcia uruchomione w okresie od 1 lipca 2019 r. do 28 lutego 2021 r.

Karty zgłoszenia udziału w konkursie należy przesłać w terminie do 30 kwietnia 2021 r.

Dokumenty do pobrania znajdują się na stronie Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. 

1. Małopolska Deszczówka

Na co:

• dostosowanie gminnych budynków do standardów neutralnych środowiskowo poprzez gromadzenie i wykorzystanie wód deszczowych generowanych spływem z tych budynków;
• przystosowanie, modernizację istniejących instalacji w celu gromadzenia wody opadowej i jej ponownego wykorzystania;
• zwiększenie terenu biologicznie czynnego poprzez zapewnienie naturalnej wegetacji roślin, retencję wód opadowych, likwidację zasklepień lub uszczelnień.​

Dla kogo:

Wsparcie dla gmin na racjonalne gospodarowanie wodami opadowymi i roztopowymi, przechwytywanymi z obiektów użyteczności publicznej i gruntów będących własnością Gminy.

Kwota dofinansowania od 50% do 85 % wartości wnioskowanego zadania.
Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej

https://bip.malopolska.pl/umwm,a,1744200,ogloszenie-naboru-malopolska-deszczowka.html

2. Dotacje dla spółek wodnych

Na co:

• konserwację i renowację rowów melioracyjnych wraz z budowlami,
• konserwację i renowację drenowania wraz z budowlami,
• konserwację i renowację rurociągów związanych funkcjonalnie z urządzeniami wymienionymi w pkt. wyżej,
• usuwanie szkód powodziowych (do trzech lat od daty ich wystąpienia)

Dla kogo:

Wsparcie dla spółek wodnych oraz związków spółek wodnych działających na obszarze województwa małopolskiego - prowadzących racjonalną gospodarkę wodną. Celem wsparcia jest pomoc w utrzymaniu w sprawności coraz bardziej wyeksploatowanych systemów melioracyjnych m.in. urządzeń wodnych, służących do melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na zmeliorowanych gruntach i wpływa na efektywność produkcji rolniczej oraz chroni przed niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi jak powódź oraz susza.

Kwota dofinansowania wynosi nie więcej niż 50 % wartości wnioskowanego zadania.

Maksymalna kwota dofinansowania, nie może przekroczyć 100% średniej wysokości środków zgromadzonych przez spółkę w okresie dwóch lat poprzedzających rok w którym składany jest wniosek.

Wysokość dotacji dla spółek, których średnia wysokość środków zgromadzonych przez spółkę w okresie dwóch lat poprzedzających rok w którym składany jest wniosek nie przekracza 5 000 zł wynosi 5 000 zł. W tym przypadku, udział dofinansowania z budżetu Województwa wynosi nie więcej niż 90%.

Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej: https://bip.malopolska.pl/umwm,a,1550679,dotacja-dla-spolek-wodnych.html 

3. Dofinansowanie do budowy i renowacji zbiorników wodnych służących małej retencji

Na co:

• Wsparcie na zadania wynikające z ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, w tym m.in. na budowę i renowację zbiorników wodnych służących małej retencji w celu ochrony, rekultywacji i poprawy jakości użytkowej gruntów rolnych.
• Dofinansowanie może obejmować wszelkie zbiorniki służące ochronie i poprawie wartości użytkowej gruntów rolnych, zwane „zbiornikami małej retencji”.  Aby skorzystać ze środków budżetu województwa zbiornik musi spełniać funkcję zbiornika małej retencji wraz z uzasadnieniem potrzeby jego budowy na danym terenie.

Dla kogo:

O dofinansowanie budowy i renowacji zbiorników wodnych służących małej retencji mogą starać się właściciele lub władający gruntami pod zbiornikiem na terenie Województwa Małopolskiego. Dofinansowywanie nie może być przyznane do budowy i renowacji stawów rybnych.

Kwota dofinansowania wynosi do 80 % wartości wnioskowanego zadania, a maksymalna wysokość dofinansowania to 50 000 zł.

Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej: https://bip.malopolska.pl/umwm,a,1610446,zasady-korzystania-ze-srodkow-budzetu-wojewodztwa-zwiazanych-z-wylaczeniem-z-produkcji-gruntow-rolny.html

4. Działania innych podmiotów

ARiMR -  "Modernizacja gospodarstw rolnych" w ramach poddziałania 4.1.3 "Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych" finansowanego z budżetu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 - 2020.

Na co:

• wykonanie nowego nawodnienia,
• ulepszenie istniejącej instalacji nawadniającej,
• ulepszenie instalacji nawadniającej wraz z powiększeniem nawadnianego obszaru

Koszty kwalifikowane:

• wykonania ujęć wody,
• zakupu nowych maszyn i urządzeń wykorzystywanych do nawadniania w gospodarstwie,
• budowy albo zakupu elementów infrastruktury technicznej niezbędnych do nawadniania w gospodarstwie.

Dla kogo:

• Wsparcie kierowane jest do rolników.

Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej:
https://www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/prow-2014-2020/poddzialanie-41-modernizacja-gospodarstw-rolnych-obszar-nawadniania-w-gospodarstwie.html

W dniu 28 stycznia 2021 r. Województwo Małopolskie już po raz szósty ogłosiło otwarty konkurs ofert na realizację zadań publicznych w obszarze ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego z zakresu ochrony bioróżnorodności pod nazwą „Małopolska Pszczoła”.

W ramach konkursu zlecone zostały w szczególności zadania polegające na:

• czynnej ochronie różnorodności biologicznej na terenie Małopolski, poprzez m. in. zapylanie przez pszczoły oraz oddziaływanie zapylaczy na rośliny stanowiące dziedzictwo agrarne regionu, w tym rośliny stanowiące bogactwo genetyczne regionu, w szczególności poprzez nasadzenia roślin miododajnych;
• ochronie różnorodności biologicznej pszczół miododajnych i dzikich owadów zapylających, pielęgnacji cennych przyrodniczo i krajobrazowo siedlisk roślin, m. in. przez zapobieganie sukcesji lasu oraz ekspansji niepożądanej roślinności;
• działaniach edukacyjnych, m.in. poprzez prowadzenie szkoleń i edukacji ekologicznej dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie ochrony różnorodności biologicznej, ekologii i znaczenia owadów zapylających i zastosowania jako tradycyjnej formy gospodarowania na obszarach wiejskich;
• promowaniu postaw ekologicznych oraz idei zrównoważonego rozwoju, m. in. poprzez wydanie publikacji, promocję w mediach oraz intrenecie, imprezy plenerowe, warsztaty;
• dbałości o ekologiczny charakter ekosystemów, dla których pszczoły odgrywają kluczową, służebną rolę.

Oczekiwanym obligatoryjnym rezultatem koniecznym do osiągnięcia przy realizacji zadania był zasiew lub nasadzenia roślin miododajnych zgodnie z biologią poszczególnych gatunków roślin, na obszarach ogólnodostępnych, z uwzględnieniem uzyskania odpowiednich zgód lub wymaganych pozwoleń. Dodatkowo konieczne było wykazanie co najmniej jednego z wymienionych dodatkowych rezultatów: edukacja mieszkańców województwa małopolskiego w zakresie roli w środowisku naturalnym zapylaczy, potrzeby ich ochrony oraz dobrych praktyk im służących lub promocja dobrych praktyk służących zapylaczom.

Termin składania ofert był dwuetapowy:

1. Za pośrednictwem generatora, dostępnego na stronie internetowej https://pozarzadowa.malopolska.pl/ do 21 lutego 2021 roku do godz. 16:00.
2. Wygenerowaną w I etapie wraz z załącznikami, podpisaną przez osoby upoważnione ofertę należało dostarczyć do Urzędu Marszałkowego Województwa Małopolskiego, przy ul. Racławickiej 56 w Krakowie do 22 lutego 2021 roku.

Dnia 22 kwietnia 2021 r. Zarząd Województwa Małopolskiego podjął uchwałę rozstrzygającą Konkurs „Małopolska Pszczoła”. W ramach tegorocznej edycji zostało wyłonionych 18 najciekawszych przedsięwzięć, których realizacja przebiega w 2021 roku. Na realizację projektów Zarząd Województwa Małopolskiego przeznaczył łącznie 496 000,00 zł.

Poprzez realizację kolejnych edycji Konkursu sukcesywnie ulega zwiększeniu baza pożytkowa dla owadów zapylających. Ponadto realizowane zadania z pewnością przyczynią się do wzrostu wiedzy Małopolan na temat roli w środowisku naturalnym zapylaczy, potrzeby ich ochrony oraz dobrych praktyk im służących.

Szczegółowe informacje na temat Konkursu można znaleźć :

https://bip.malopolska.pl/umwm,a,1875453,otwarty-konkurs-ofert-na-realizacje-zadan-publicznych-wojewodztwa-malopolskiego-w-obszarze-ekologii-.html

Województwo Małopolskie rozstrzygnęło piątą edycję konkursu „Małopolska Wieś 2022”  

Głównym założeniem konkursu jest wyróżnienie sołectw aktywnie działających na rzecz podniesienia atrakcyjności małopolskiej wsi i poprawy jakości życia jej mieszkańców. W konkursie pod uwagę będzie brana m. in. estetyka danej miejscowości, utrzymanie jej ładu przestrzennego i architektonicznego oraz działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. Równie ważne będą inicjatywy, które pomagają wzmacniać tożsamość lokalną oraz integrują mieszkańców. Oceniane będą także strony internetowe i profile sołectw na portalach społecznościowych.

Konkurs jest organizowany w trzech kategoriach:

• Najpiękniejsza Małopolska Wieś,
• Nowatorska Małopolska Wieś,
• Małopolska Wieś w Sieci.

Przedmiotem oceny w ramach Konkursu, w kategoriach Najpiękniejsza i Nowatorska Małopolska Wieś będą inicjatywy lokalne, zrealizowane w sołectwach na terenie województwa małopolskiego od 2017 roku, a w kategorii Małopolska Wieś w Sieci, prowadzenie strony internetowej sołectwa, istniejącej co najmniej od 2021 r. i nadal funkcjonującej.

Uczestnikami Konkursu mogą być sołectwa zgłoszone przez gminy, położone w województwie małopolskim.

Gmina może zgłosić do Konkursu maksymalnie jedno sołectwo. Sołectwo może zostać zgłoszone w jednej lub w dwóch kategoriach, przy czym w przypadku zgłoszenia sołectwa jednocześnie w dwóch kategoriach, zgłoszenie to może dotyczyć kategorii Najpiękniejsza Małopolska Wieś i Małopolska Wieś w Sieci lub kategorii Nowatorska Małopolska Wieś i Małopolska Wieś w Sieci. 

Łączna wysokość pomocy finansowej dla Laureatów Konkursu w 2022 roku wynosi 485 000 zł. Pomoc finansowa zostanie przyznana przez Województwo Małopolskie w  formie dotacji na rzecz gminy z przeznaczeniem na realizację zadań własnych gminy na terenie zwycięskiego sołectwa, w szczególności służących podniesieniu atrakcyjności małopolskiej wsi i poprawie jakości życia jej mieszkańców. Zakres zadań do realizacji zostanie określony w umowie przy udziale/zaangażowaniu upoważnionego przedstawiciela gminy i sołtysa wsi, której umowa dotyczy.

Kontakt w sprawie konkursu:

Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego,

Departament Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich,

ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków,

Tel.: (12) 63 03 580, (12) 63 03 490

Regulamin Konkursu

Uprzejmie zawiadamiamy, iż Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych z dniem 31 grudnia 2010 r. został zlikwidowany zgodnie z art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych.

Wpływy z opłat za wyłączenie z produkcji gruntów rolnych od osób fizycznych i prawnych stają się dochodami budżetu województwa. Zgodnie z art. 22c ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz.U. 2015, poz. 909 z późn. zm.) ze środków budżetu województwa, w zakresie ustalonym w ustawie, finansowane są ochrona, rekultywacja i poprawa jakości gruntów rolnych m.in. budowa i renowacja zbiorników wodnych służących małej retencji, budowa i modernizacja dróg dojazdowych do gruntów rolnych oraz zakup sprzętu informatycznego do prowadzenia spraw związanych z ochroną gruntów rolnych. O dofinansowanie środkami budżetu województwa w/w zadań mogą starać się jednostki samorządu terytorialnego.

kontakt: tel. 12 63 03 440

kontakt: tel. 12 63 03 529

W wyniku reformy gospodarki wodnej (Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566)) 1 stycznia 2018 r. samorząd województwa utracił większość kompetencji w tym zakresie. Dotychczas realizowane zadania przez Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie przekazano  do Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (http://www.kzgw.gov.pl/index.php/pl/). Jednostka samorządu MZMiUW w Krakowie  z dniem 1 stycznia 2018 r. została postawiona w stan likwidacji.

• Konsultacje projektu planu przeciwdziałania skutkom suszy - 15 sierpnia 2019 r. do 15 lutego 2020 r.
  

Susze pojawiają się w Polsce  coraz częściej. Są one nieuchronnym skutkiem globalnych zmian klimatu. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie wraz  z Ministerstwem Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej pracują  nad kompleksowym  w skali kraju dokumentem – Planem Przeciwdziałania Skutkom Suszy. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie : www.stopsuszy.pl

• Działania informacyjno – promocyjne projektu opracowania drugiej aktualizacji planów gospodarowania wodami - II aPGW, 3 cykl planistyczny, 2016-2021
  

Plany Gospodarowania Wodami to podstawowy dokument planistyczny służący osiągnięciu dobrego stanu wszystkich wód. Określa on cele gospodarki wodnej, na podstawie którego  podejmowane są najważniejsze  decyzje dla ochrony zasobów wodnych.  Mają one wpływ nie tylko na kształtowanie gospodarki wodnej, ale także  na inne  sektory, m.in.  przemysł, gospodarkę komunalną, rolnictwo, leśnictwo, transport, rybołówstwo, turystykę. Szczegółowe informacje  dotyczące prowadzonych prac sa dostępne na stronie: www.apgw.gov.pl

Samorząd Województwa Małopolskiego widzi potrzebę wdrażania koncepcji przechwytywania i gromadzenia wód deszczowych celem ich powszechnego wykorzystania jako element adaptacji do zmian klimatu. Koncepcja ta wpisuje się strategiczne dokumenty krajowe w zakresie adaptacji do zmian klimatu.

Gminy mogą otrzymać wsparcie na racjonalne gospodarowanie wodami opadowymi i roztopowymi, przechwytywanymi z obiektów użyteczności publicznej, gruntów będących własnością Gminy bądź zwiększenie pojemności retencyjnej istniejących zbiorników wodnych, pełniących funkcję odbiorników wód deszczowych i roztopowych z budynków użyteczności publicznej będących własnością Gminy,

 w tym na zadania polegające na:

• zbieraniu wody opadowej (deszczowej i roztopowej) z obiektu użyteczności publicznej będącego własnością Gminy lub
• likwidacji zasklepień lub uszczelnień gruntu celem zwiększenia terenu biologicznie czynnego lub
• zwiększeniu pojemności retencyjnej istniejącego zbiornika wodnego pełniącego funkcję odbiornika wody deszczowej i roztopowej z budynku użyteczności publicznej.

Zgromadzona woda deszczowa powinna być wykorzystana w szczególności do:

• tworzenia tzw. „zielonej infrastruktury” poprzez m.in. rozwój zieleni przyulicznej oraz innych obszarów zielonych;
• tworzenia tzw. „błękitnej infrastruktury” poprzez tworzenie ogrodów deszczowych, niecek, rowów przyulicznych;
• mycia ulic;
• podlewania nasadzeń roślin miododajnych – gatunków rodzimych zgodnie z zapisami publikacji Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB Zakład Doświadczalny Grodkowice pn.: Kwiecista Małopolska dostępnej na stronie www.malopolska.pl lub innych rodzimych, miododajnych gatunków pozytywnie zaopiniowanych przez IHAR;
• dystrybucji zgromadzonej wody opartej na centrali deszczowej, która pobiera wodę deszczową ze zbiornika i dostarcza do poborów w obiekcie na potrzeby, mycia podłóg i sanitariatów.

Wdrażanie przez Gminy wielokierunkowych działań, będzie równocześnie przykładem dla Mieszkańców naszego Regionu. Konieczność łagodzenia skutków zmian klimatu i adaptacji do tych zmian, spowodowana jest obserwowanymi w ostatnich dziesięcioleciach zmianami pogodowymi, polegającymi m. in. na wzroście temperatury oraz zwiększeniu częstotliwości i skali ekstremalnych zjawisk pogodowych. Zarządzanie wodami opadowymi jest jednym z podstawowych wyzwań. Znaczne uszczelnienie powierzchni ograniczające a często uniemożliwiające jej naturalne możliwości retencyjne, powoduje ekstremalne nasilenie spływu powierzchniowego, migrację zanieczyszczeń, co skutkuje przeciążeniem hydraulicznym kanalizacji i gwałtownym wzrostem poziomu wód w rzekach. W czasie intensywnych opadów występują lokalnie stany zagrożenia powodziowego, a także podtopienia terenów przyległych do cieków. W czasie pogody „suchej”, następuje m.in. ograniczenie możliwości rozwoju roślinności, co generuje niekorzystny dla zdrowia mikroklimat i pogarsza warunki życia mieszkańców.

Wsparcie udzielane jest na: 

• dostosowanie budynków do standardów neutralnych środowiskowo poprzez uwzględnienie gromadzenia i wykorzystania wód deszczowych generowanych spływem z przedmiotowych budynków;
• przystosowanie, modernizację istniejących instalacji w celu umożliwienia podłączenia systemu do gromadzenia wody opadowej i roztopowej;
• zwiększenie terenu biologicznie czynnego tj. urządzenie terenu w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin, retencję wód opadowych.

Dofinansowanie wynosi: od 50% do 85 % całości zadania

Pula: 450 000 zł

Termin składania wniosków: 1 marca 2022 r. – 31 marca 2022 r.

Zarząd Województwa Małopolskiego zastrzega sobie prawo do wydłużenia terminu oraz unieważnienia naboru.

Szczegółowe informacje: Uchwała nr 77/22 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 3 lutego 2022 r.  w sprawie przyjęcia „Zasad naboru i realizacji wniosków w sprawie udzielania pomocy finansowej dla gmin na zadania polegające na racjonalnym gospodarowaniu wodami opadowymi - Małopolska deszczówka” oraz na stronie internetowej BIP: Link do strony BIP Małopolska Deszczówka 2022

Zgodnie z art. 443 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2233), spółki wodne oraz spółki wodne połączone w związki mogą korzystać z pomocy finansowej otrzymanej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 305.).

W ramach działania Województwo Małopolskie przeznacza od 2017 roku środki finansowe na pomoc Spółkom Wodnym lub Związkom Spółek Wodnych działających na obszarze województwa małopolskiego, prowadzących lokalnie starania aby poprawić wydajność uprawną pól, poprzez zapewnienie tam właściwych stosunków wodnych. Realizowane przez Spółki zadania wpływają na efektywność produkcji rolniczej oraz przyczyniają się do ochrony przed niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi jak powódź i susza. Spółki w ramach otrzymanych środków wykonują m.in. konserwację rowów melioracyjnych, w tym koszenie porostów ze skarp i z dna, oczyszczanie przepustów rurowych, ścinanie zagajników oraz odmulanie rowów.

Dotacja celowa udzielona jest na: bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji na istniejących urządzeniach, w szczególności na:

1) konserwację i renowację rowów melioracyjnych wraz z budowlami,

2) konserwację i renowację drenowania wraz z budowlami,

3) konserwację i renowację rurociągów związanych funkcjonalnie z urządzeniami wymienionymi w pkt 1) i pkt 2),

4) usuwanie szkód powodziowych (do trzech lat od daty ich wystąpienia).

W latach 2017 - 2021 Województwo Małopolskie przekazało na ten cel dofinansowanie w wysokości 2 389 266 zł.

W roku 2022 po raz kolejny Województwo Małopolskie wspiera spółki wodne i ich związki, na bieżące utrzymanie urządzeń melioracyjnych oraz dofinansowanie do inwestycji w tym zakresie przeznaczono 540 000 zł.

Maksymalna kwota udzielonej w danym roku dotacji, nie może przekroczyć 100% średniej wysokości środków zgromadzonych przez spółkę w okresie dwóch lat poprzedzających rok w którym składany jest wniosek. Przedmiotowe środki to: zebrane składki członkowskie oraz środki finansowe pochodzące z innych źródeł, tj. budżetów jednostek samorządu terytorialnego (gmina, powiat) oraz środki uzyskane w trybie art. 454 ustawy Prawo wodne (świadczenia ponoszone na rzecz spółki przez osoby fizyczne lub prawne niebędące członkami spółki wodnej oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej odnoszące korzyści z urządzeń spółki wodnej lub przyczyniające się do zanieczyszczenia wody, dla której ochrony spółka wodna została utworzona).

Udział dofinansowania z budżetu Województwa wynosi nie więcej niż 50 % wartości wnioskowanego zadania.

Wysokość dotacji dla spółek, których średnia wysokość środków zgromadzonych przez spółkę w okresie dwóch lat poprzedzających rok bazowy nie przekracza 5 000 zł wynosi 5 000 zł, lub niższą wnioskowaną kwotę.

Województwo dokona wpłaty kwoty dotacji celowej na rzecz Spółki w terminie 30 dni od daty podpisania przez obie Strony umowy.

Powyższe reguluje Uchwała Nr XVII/227/20 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 stycznia 2020 r. w sprawie przyjęcia „Zasad udzielania dotacji celowych, trybu postępowania w  sprawie udzielania dotacji i sposobu ich rozliczania dla spółek wodnych lub związków spółek wodnych realizujących zadania związane z bieżącym utrzymaniem wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji.” z późn. zm.

Na terenie województwa małopolskiego znajduje się 40 obwodów rybackich o powierzchni ok. 10 tys. ha będące w użytkowaniu 7 podmiotów uprawnionych do rybactwa:  

• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Nowym Sączu
• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Tarnowie
• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Krakowie
• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Katowicach
• Polskiego Związku Wędkarskiego Okręgu w Bielsku-Białej
• Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie
• oraz jeden obwód użytkowany przez osobę prywatną

Największymi rzekami w województwie małopolskim są: Wisła, Skawa, Soła, Raba oraz Dunajec. Powyższe rzeki wraz z dopływami stanowią środowisko życia dla ryb oraz innych organizmów wodnych, dla których koniecznością życiową jest odbywanie wędrówek na miejsca żerowania lub tarliska. Duża fragmentacja cieków zaporami oraz progami wodnymi znacząco utrudnia realizację wędrówek co przekłada się na liczebność ryb w wodach małopolski. W związku z powyższym koniecznością są zarybienia prowadzone przez uprawnionych do rybactwa, które rekompensują straty związane z presją wędkarską oraz niską skutecznością naturalnego tarła.

Zasady prowadzenia gospodarki rybackiej oraz wielkości prowadzonych zarybień są wskazane w operatach rybackich pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnione jednostki.

W województwie małopolskim znajdują się dwa obwody rybackie ustanowione na podstawie rozporządzenia Regionalnego Dyrektora Gospodarki Wodnej w Gliwicach oraz 38 obwodów rybackich ustanowionych przez Regionalnego Dyrektora Gospodarki Wodnej w Krakowie (na podstawie Rozporządzenia Nr 2/2006 Dyrektora RZGW w Krakowie z dnia 31 maja 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia obwodów rybackich). Poglądowy podział województwa małopolskiego na obwody rybackie został przedstawiony na stronie Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej pod adresem: http://miip.geomalopolska.pl/imap/ w zakładce Obręby ochronne w granicach obwodów rybackich.

Rybactwo w Małopolsce

W Małopolsce największe znaczenie dla gospodarki rybackiej ma chów i hodowla karpi oraz pstrągów tęczowych. Początki hodowli karpia w Małopolsce sięgają średniowiecza kiedy to w przyklasztornych stawach doskonalono sposoby i metody hodowli.

Szacowana powierzchnia ewidencyjna stawów ziemnych (karpiowych) w Małopolsce wynosi około 4277 ha, natomiast powierzchnia ewidencja stawów betonowych (pstrągowych) wynosi około 2,76 ha. Wysoka jakość produktów akwakultury znajduje swoje odzwierciedlenie na Liście produktów tradycyjnych, gdzie wśród produktów rybołówstwa wymienia się m.in. karpia zatorskiego, karpia osieckiego czy pstrąga ojcowskiego zarówno tęczowego jak i potokowego.

Wsparcie dla rybaków z terenów województwa małopolskiego w uzyskaniu dofinansowania ze środków Unii Europejskiej można uzyskać za pośrednictwem Lokalnej Grupy Działania Dolina Karpia, której działania skupiają się na rozwoju gospodarczym i związanego z nim rynku pracy, ze szczególnym naciskiem na przedsiębiorstwa z sektora rybactwa oraz promujące produkty lokalne.

Gospodarka rybacka nie tylko przyczynia się do zapewnienia wysokiej jakości produktów spożywczych ale również pozwala na wyprodukowanie materiału zarybieniowego dla podmiotów prowadzących zarybienia wód otwartych oraz wpływa pozytywnie na środowisko.

Potwierdzeniem pozytywnego wpływu na środowisko są obszary NATURA 2000, które w znacznej swej powierzchni pokrywają się z powierzchnią gospodarstw karpiowych. Gromadzenie oraz utrzymywanie wody na potrzeby hodowli ryb wpływa pozytywnie na retencjonowanie wody oraz stanowi korzystne środowisko do rozrodu i gniazdowania ptactwa wodnego. Przetrzymywanie wód oraz wysokie obostrzenia jakie nakładane są na gospodarstwa rybackie pozwalają na zintensyfikowanie procesu samooczyszczania wód, dzięki czemu woda wypływająca z gospodarstw rybackich posiada lepsze parametry niż woda pobrana na potrzeby chowu i hodowli.

Biorąc pod uwagę środowiskowe znaczenie szeroko rozumianego rybactwa, zarząd województwa celem ochrony ichtiofauny przed czynnościami szkodliwymi dla ryb np. niszczenie tarlisk, niszczenie urządzeń tarliskowych (krześlisk), niszczenie dna itp. może ustanawiać obręby ochronne dla ryb na czas określony lub nieokreślony. Lokalizację obrębów ochronnych w województwie małopolskim można określić na stronie Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej pod adresem: http://miip.geomalopolska.pl/imap/ w zakładce Obręby ochronne w granicach obwodów rybackich.

Ważne adresy

• Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie - ul. Marszałka J. Piłsudskiego 22, 31-109 Kraków tel.  12 62-84-130;
• Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego w Krakowie, Departament Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich – ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków tel. 12 63 03 580;
• Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Rybackiej w Krakowie – ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków tel. (012) 392-13-18;

Zadania Samorządu Województwa

Do najważniejszych zadań samorządu województwa należy:

• dokonywanie ocen uprawnionych do rybactwa z wypełniania obowiązku prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej ;
• zwalnianie od zakazów połowu ryb przewidzianych w ustawie o rybactwie śródlądowym, w celach zarybieniowych, hodowli, ochrony zdrowia ryb oraz w celach naukowo-badawczych;
• ustanawianie i znoszenie obrębów hodowlanych i ochronnych;
• zwalnianie z obowiązku prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej (po zasięgnięciu opinii dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej);
• zobowiązywanie w drodze decyzji administracyjnej użytkownika wód do umożliwienia swobodnego przepływu ryb;
• zobowiązywanie w drodze decyzji administracyjnej uprawnionego do rybactwa w obwodzie rybackim do zawieszenia połowu ryb w określonych wodach na czas niezbędny do zapewnienia rybom ochrony i możliwości odbycia tarła;
• wskazywanie w drodze uchwały zarządu województwa miejsca i czasu, w którym obowiązuje całkowity albo częściowy zakaz uprawiania amatorskiego połowu ryb;
• wszczynanie przez zarząd województwa postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązków o charakterze niepieniężnym, w przypadku uchylenia się zobowiązanych od wykonania ciążących na nich obowiązków określonych w decyzji Marszałka Województwa Małopolskiego wydanych, w celu ochrony ryb i zapewnienia rybom możliwości odbycia tarła;

Szczegółowe informacje dotyczące wydawania decyzji lub zezwoleń znajdują się w zakładce Karty zadań na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Województwa Małopolskiego pod adresem: http://bip.malopolska.pl/umwm/Article/id,5021.html. 

Obwody łowieckie

Sejmik województwa posiada kompetencje do dokonania podziału województwa na obwody łowieckie oraz modyfikacji przebiegu granic poszczególnych obwodów. Małopolska gospodarka łowiecka prowadzona jest w 254 obwodach łowieckich, w tym 81 leśnych, (których co najmniej 40% ogólnej powierzchni stanowią grunty leśne) oraz 173 polnych, (których grunty leśne stanowią mniej niż 40% ogólnej powierzchni). Średnia wielkość małopolskiego obwodu łowieckiego wynosi ok. 5 800 ha. Poglądowy przebieg granic obwodów łowieckich znajduje się na stronie Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej w zakładce Obwody łowieckie. Podział województwa na obwody łowieckie został dokonany na podstawie uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 28 maja 2007 r. w sprawie obwodów łowieckich województwa małopolskiego. Treść uchwały oraz dokonane w niej zmiany można przeczytać na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego pod adresem http://bip.malopolska.pl/umwm/Article/get/id,61635.html. Ponadto zgodnie z art. 7 ustawy prawo łowieckie administrację w zakresie łowiectwa sprawuje samorząd województwa jako zadanie z zakresu administracji rządowej.

Szkody łowieckie

W myśl zapisów art. 50 ustawy Prawo łowieckie z dnia 13 października 1995 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 2168 z późn. zm.), zarząd województwa wypłaca ze środków budżetu państwa odszkodowania za szkody w płodach i uprawach rolnych wyrządzonych na obszarach nie wchodzących w skład obwodów łowieckich, przez zwierzęta łowne (dziki, jelenie, daniele, sarny) oraz objęte całoroczną ochroną łosie (byki, klempy i łoszaki) dodatkowo na terenach obwodów łowieckich polnych.

Czynności szacowania o których mowa Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 776) dokonuje się wyłącznie w uprawach i płodach rolnych na gruntach rolnych.

Właściciel albo posiadacz gruntu rolnego, na którym powstała szkoda łowiecka, zwany dalej "poszkodowanym", zgłasza ją, składając w postaci papierowej albo elektronicznej wniosek o szacowanie szkód łowieckich w terminie 3 dni od dnia jej stwierdzenia, a w przypadku szkody wyrządzonej przez dziki na łąkach i pastwiskach:

-  poza okresem wegetacyjnym - w terminie umożliwiającym szacowanie szkody przed doprowadzeniem uszkodzonego obszaru do stanu pierwotnego przed rozpoczęciem wegetacji,

-  w okresie wegetacyjnym - w terminie 3 dni od dnia jej stwierdzenia.

W ostatnich latach obserwuje się wzrost, szkód wyrządzanych przez zwierzęta łowne w sąsiedztwie zabudowy mieszkalnej. Ma to związek z procesami synatropizacji i synurbanizacji którym ulegają gatunki zwierząt wolnożyjących, w szczególności dziki. Zwierzęta te zatracają naturalną bojaźń przed człowiekiem, wybierając zwartą zabudowę za swoje siedlisko.

Charakterystyka przyrodnicza łowisk

Gospodarka łowiecka zgodnie z ustawą Prawo łowieckie jest aktywnością w zakresie ochrony zwierząt łownych (32 gatunków łownych) realizowaną m.in. poprzez kształtowanie środowiska przyrodniczego i pozyskanie zwierzyny. Praktyczne wypełnianie ustawowej definicji gospodarowania łowieckiego z uwagi na rozproszenie zabudowy jest w wielu małopolskich obwodach bardzo trudne.

Gospodarka łowiecka realizowana jest przez ponad 7 tysięcy myśliwych zrzeszonych w Polskim Związku Łowieckim. W Małopolsce dominują obwody łowieckie o charakterze polnym (173), obwodów o lesistości wyższej niż 40% jest zaledwie 80.

Z ważniejszych gospodarczo w Małopolsce zwierząt łownych zaliczanych do zwierzyny grubej wymienić należy jelenia szlachetnego, sarnę oraz dzika. Do ważniejszych łowiecko gatunków stanowiących zwierzynę drobną należą: bażant, kaczka krzyżówka, zając szarak, lis, kuropatwa. Od kilku lat obserwuje się wyraźny wzrost liczebności dzika (z 2 372 szt. w 2007 r. do 5 817 szt. w 2017 r.) i sarny (z 25 100 szt. w 2007 do 42 123 szt. w 2017 r.) przy równoczesnym spadku liczebności kuropatwy i zająca. Jako przyczynę spadku liczebności zwierzyny drobnej wskazuje się przede wszystkim presję drapieżników, choroby, zanik remiz śródpolnych stanowiących ostoje zwierzyny drobnej, mechanizacja i chemizacja rolnictwa.

Istnieje szereg czynników mających wpływ na tendencję wzrostową liczebności zwierzyny czarnej (dzików) zmian jej rozmieszczenia i behawioru. Wśród nich jest rosnący areał upraw wysokoenergetycznego żeru (np. kukurydzy) wpływającej pozytywnie na plenność tego gatunku.

Członkowie Polskiego Związku Łowieckiego podejmują szereg działań zmierzających do ochrony zwierząt obejmujących m.in. redukcję drapieżników, dbanie o utrzymanie właściwego biotopu oraz introdukcję wybranych gatunków do środowiska. Więcej informacji dotyczących działalności Zarządów Okręgowych PZŁ można znaleźć na stronach internetowych:

• Z.O. PZŁ w Krakowie
• Z.O. PZŁ w Katowicach
• Z.O. PZŁ w Bielsku Białej
• Z.O. PZŁ w Nowym Sączu
• Z.O. PZŁ w Tarnowie
• Z.O. PZŁ w Kielcach

W województwie małopolskim funkcjonuje 13 Ośrodków Hodowli Zwierzyny (OHZ) w prowadzonych głównie przez Lasy Państwowe lecz również przez Uniwersytet Rolniczy w Krakowie i Polski Związek Łowiecki. OHZ powołuje się celem realizacji wzorcowego gospodarowania łowisk, prowadzenia badań naukowych, odtwarzania zanikających populacji zwierząt, hodowlą rodzimych oraz szczególnie pożytecznych gatunków zwierząt łownych jak również popularyzacji wiedzy z zakresu łowiectwa.

Do ważniejszych kompetencji mających wpływ na kształt i kierunek gospodarki łowieckiej należy sporządzanie przez dyrektora lasów państwowych wieloletnich łowieckich planów hodowlanych w uzgodnieniu z marszałkami województw i Polskim Związkiem Łowieckim. Są to dokumenty w oparciu o które ustalany jest limit pozyskania zwierzyny w poszczególnych rejonach hodowlanych. Na terenie województwa małopolskiego ustanowionych jest 11 rejonów hodowlanych. W Małopolsce funkcjonują 4 Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych (RDLP):

• RDLP w Katowicach
• RDLP w Radomiu
• RDLP w Krośnie
• RDLP w Krakowie

Zarząd Województwa Małopolskiego informuje, że projekt uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie skrócenia okresu polowań na ptactwo łowne: krzyżówkę, głowienkę, cyraneczkę, czernicę, łyskę, gęś gęgawę, gęś zbożową oraz gęś białoczelną na terenie województwa małopolskiego w obszarach Natura 2000: Dolina Dolnej Soły PLB120004, Dolina Dolnej Skawy PLB120005 i Stawy w Brzeszczach PLB120009 został skierowany do konsultacji z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

W terminie do dnia 14 grudnia 2020 r. istnieje możliwość zgłaszania uwag i wniosków do projektu uchwały elektronicznie na adres e-mail: lub pisemnie na adres: Departament Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków. Osobą upoważnioną do kontaktu w powyższej kwestii jest Pani Paulina Gaweł, tel. +48 12 63 03 396. Zgłoszone uwagi i wnioski zostaną rozpatrzone przez Zarząd Województwa Małopolskiego.

Szczegółowe informacje dotyczące projektu uchwały są dostępne na stronie Biuletynu Informacji Publicznej pod linkiem:

https://bip.malopolska.pl/umwm,a,1852429,projekt-uchwaly-sejmiku-wojewodztwa-malopolskiego-w-sprawie-skrocenia-okresu-polowan-na-ptactwo-lown.html

Wynik konsultacji:

Zarząd Województwa Małopolskiego informuje, iż zakończyły się konsultacje projektu uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie skrócenia okresu polowań na ptactwo łowne: krzyżówkę, głowienkę, cyraneczkę, czernicę, łyskę, gęś gęgawę, gęś zbożową oraz gęś białoczelną na terenie województwa małopolskiego w obszarach Natura 2000: Dolina Dolnej Soły PLB120004, Dolina Dolnej Skawy PLB120005 i Stawy w Brzeszczach PLB120009.

W terminie przewidzianym do przeprowadzenia konsultacji, tj. w dniach 7 grudnia 2020 r. do 14 grudnia 2020 r. ze strony organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 688 z późn. zm.), nie zostały zgłoszone żadne uwagi.

Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe (PDO) to system, który obejmuje prowadzenie serii doświadczeń odmianowych oraz odmianowo-agrotechnicznych. Tworzony jest na mocy współpracy, w skali regionalnej i krajowej, między jednostkami i organizacjami zainteresowanymi rozwojem rolnictwa, takimi jak: samorządy wojewódzkie, samorządy rolnicze, administracja rządowa, służby doradcze, firmy hodowlano-nasienne, jednostki naukowe, związki plantatorów, podmioty z branży przetwórczej.

Wyniki prowadzonych badań i doświadczeń pozwalają na stworzenie „listy zalecanych do uprawy odmian” (LZO) na obszarze poszczególnych województw. Umożliwia to wykorzystanie postępu biologicznego (odmianowego) w rolnictwie, poprzez trafny dobór najbardziej wartościowych odmian dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania i technologii upraw.

Jednostką koordynującą Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe w Województwie Małopolskim jest Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach, nad którą nadzór merytoryczny sprawuje Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej.

Wytwarzanie, ochrona i promocja żywności sensorycznej jakości odgrywa znaczącą rolę w państwach Unii Europejskiej. Istniejący system ochrony i promocji produktów charakteryzujących się tradycyjną, unikatową i charakterystyczną dla danego miejsca metodą produkcji, jest bowiem istotnym czynnikiem zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a co za tym idzie realizacji założeń II filaru Wspólnej Polityki Rolnej. Przyczynia się to do zróżnicowania zatrudnienia na obszarach wiejskich tworząc na wsi pozarolnicze źródła utrzymania oraz zwiększa dochody producentów rolnych. Ma to ogromne znaczenie, w szczególności dla obszarów odległych lub obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) gdyż zapobiega wyludnianiu się tych terenów. Za sprawą systemu ochrony i promocji produktów regionalnych i tradycyjnych chroni się także dziedzictwo kulturowe wsi, co w dużym stopniu przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności terenów wiejskich i rozwoju agroturystyki i turystyki wiejskiej.

Prowadzenie Listy Produktów Tradycyjnych ma na celu rozpowszechnianie informacji dotyczących wytwarzania produktów tradycyjnych oraz pogłębienie wiedzy konsumentów na temat tradycyjnej żywności i dziedzictwa kulturowego regionu. Ponadto wpis na Listę Produktów Tradycyjnych stwarza producentom wyrobów tradycyjnych możliwość otrzymania odstępstw od obowiązujących i prawnie uregulowanych wymogów produkcyjnych (weterynaryjnych, higienicznych lub sanitarnych). Z wpisem produktu na Listę Produktów Tradycyjnych nie jest związana ochrona nazwy produktu oraz kontrola zgodności jego produkcji z zadeklarowaną metodą wytwarzania. Lista Produktów Tradycyjnych ma na celu wyłącznie identyfikację tradycyjnych produktów, a nie producentów wytwarzających tradycyjną żywność.

Procedura wpisu na listę

Rejestrację nazw produktów na szczeblu Unii Europejskiej oraz warunki prowadzenia Listy Produktów Tradycyjnych reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz.U. z 2005 r., Nr 10, poz. 68 z późn. zm.).

Prawo do wpisu na Listę Produktów Tradycyjnych mają produkty, które charakteryzują się tradycyjną, ugruntowaną w czasie metodą wytwarzania, których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji. Podstawą rejestracji jest min. 25-letnia tradycja wytwarzania i szczególna oraz niepowtarzalna jakość związana z historycznie ugruntowanymi przepisami, metodami produkcji i sposobami przetwarzania czy dojrzewania żywności, które gwarantują wysoką jakość otrzymanego produktu.

Produkt może zostać wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych w jednej z następujących kategorii: sery i inne produkty mleczne, mięso świeże oraz produkty mięsne, przetwory rybołówstwa, w tym ryby, warzywa i owoce (przetworzone i nie), wyroby piekarnicze i cukiernicze, oleje i tłuszcze (masło, margaryna, olej itp.), miody, gotowe dania i potrawy, napoje (alkoholowe i bezalkoholowe), inne produkty.

Z wnioskiem o wpis produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego na Listę Produktów Tradycyjnych mogą wystąpić osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, wytwarzające dany produkt rolny, środek spożywczy lub napój spirytusowy

Wniosek o wpis na Listę Produktów Tradycyjnych składa się do właściwego miejscowo marszałka województwa, który dokonuje jego oceny. Pozytywnie zweryfikowane wnioski przesyłane są do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który dokonuje wpisu produktu na Listę Produktów Tradycyjnych. Szczegółowa procedura umieszczania produktu na Liście Produktów Tradycyjnych znajduje się na stronie BIP.

Lista produktów tradycyjnych

Lista Produktów Tradycyjnych prowadzona jest przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jest ona publikowana na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Strony WWW dotyczące tematyki produktów tradycyjnych:

Sieć Dziedzictwa Kulinarnego Małopolska (SDzK Małopolska) jest częścią Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego (European Network of Regional Culinary Heritage) zrzeszającej producentów surowców żywnościowych, przetwórców artykułów rolno – spożywczych, właścicieli obiektów świadczących usługi gastronomiczne oraz hurtowych/detalicznych sprzedawców artykułów rolno-spożywczych z poszczególnych regionów członkowskich Europy, w celu zachowania i promocji regionalnych tradycji kulinarnych charakterystycznych dla danych regionów oraz rozwoju rynku żywności wysokiej jakości w znacznym stopniu opartej na surowcach regionalnych. Idea Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego (ESRDzK) powstała w szwedzkiej Skanii i na duńskiej wyspie Bornholm w 1995 roku.

Pod koniec sierpnia 2013 roku Małopolska uzyskała status regionu kandydującego, a w lipcu 2014 roku została zaliczona w poczet pełnoprawnych członków ESRDzK.

Departament Rolnictwa i Geodezji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego koordynuje tworzenie i działania SDzK Małopolska. Szczegółowych informacji udziela Regionalny Koordynator SDzK Małopolska - Beata Chadzińska (tel.: 12 63 03 176; ).

Członkowie SDzK Małopolska

Aktualna lista członków SDzK Małopolska jest dostępna pod linkiem: www.malopolska.pl/malopolskismak/dziedzictwo-kulinarne/czlonkowie

Jak przystąpić?

Podmiot zgłasza swoją kandydaturę do członkostwa w SDzK Małopolska z własnej inicjatywy. Wymagane dokumenty zamieszczone są pod linkiem: www.malopolska.pl/malopolskismak/dziedzictwo-kulinarne/jak-przystapic

Małopolska jest regionem na terenie którego ochronie prawnej podlega około 60 % powierzchni. O wyjątkowej różnorodności biologicznej Województwa Małopolskiego świadczy fakt, że występuje tutaj około 1500-1700 gatunków roślin naczyniowych, ponad 300 gatunków ptaków i około 30 000 gatunków owadów. Na powierzchni 1 ara, najbogatszych łąk i polan górskich, rośnie często od 40-60 gatunków roślin. Rośliny kwiatowe są zapylane przez około 300 gatunków dzikich pszczół.

Nie dziwi zatem fakt, że ochrona walorów przyrodniczych i kulturowych regionu stanowi główny kierunek działań samorządu województwa małopolskiego. Dążenia te przejawiają się w zachowaniu różnorodności biologicznej roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich oraz naturalnych i seminaturalnych ekosystemów, czemu sprzyja zachowanie tradycyjnych metod wytwarzania w rolnictwie.

Zasoby genetyczne podstawą bezpieczeństwa żywności - prowadzenie regionalnego banku genów roślin uprawnych

Dlaczego temat jest ważny?

W obliczu prognozy wzrostu liczby ludności na świecie bezpieczeństwo żywnościowe staje się kwestią o pierwszorzędnym znaczeniu. Szczególną uwagę należy poświęcić sposobowi zapewnienia trwałych dostaw żywności wobec zmian w warunkach środowiskowych i klimatycznych oraz zmian w upodobaniach konsumentów.
Wydajność, zdolność przystosowania się do nowych warunków i odporność ekosystemów rolniczych zależą m.in. od dostępności bogatego zasobu genetycznego ras zwierząt hodowlanych i gatunków roślin uprawnych. Różnorodność genetyczna w rolnictwie niesie ze sobą szereg korzyści w zakresie środowiska i gospodarki mających nie tylko istotne znaczenie dla zrównoważonej produkcji rolnej, ale służących również szeroko pojętym interesom społecznym. Do korzyści tych zaliczyć można różnorodność tradycyjnych krajobrazów wiejskich z bogatą fauną i florą, produkcję żywności o doskonałych właściwościach organoleptycznych, czy też produkty stanowiące ważny element nowych koncepcji gospodarczego rozwoju rolnictwa, takich jak krótkie łańcuchy dostaw i turystyka alternatywna. Wiąże się z tym również docenienie w coraz większym stopniu lokalnych, tradycyjnych praktyk i ich znaczenia w ramach dziedzictwa kulturowego.

Potrzeba ochrony zasobów genetycznych w rolnictwie ma charakter długofalowy i wykracza poza interesy krajowe. Szefowie państw unijnych uzgodnili w 2010 r., że będą dążyć do zatrzymania procesu zanikania różnorodności biologicznej na terenie Unii Europejskiej do 2020 r. W przyjętej w 2011 r. strategii na rzecz różnorodności biologicznej Komisja Europejska zauważyła potrzebę zachowania i zrównoważonego wykorzystywania zmienności genetycznej tkwiącej w dawnych odmianach roślin uprawnych, prymitywnych populacjach miejscowych i dzikich gatunkach celem dalszego zwiększania wolumenu produkcji roślinnej i zapewnienia bogatego źródła materiałów do hodowli twórczej i tworzenia nowych produktów rynkowych.
Dzisiaj, kiedy rośnie zainteresowanie produktami regionalnymi oraz istnieje możliwość ochrony żywności znakami pochodzenia wzrasta znaczenie dawnych odmian roślin uprawnych. Dziedzictwo kultury rolnej Małopolski stanowi z punktu widzenia samorządu regionalnego czynnik stabilizujący bezpieczeństwo żywności, podstawę rozwoju gospodarczego i element budowania atrakcyjności turystycznej regionu.

Sposób realizacji:

• Utworzenie kolekcji zachowawczych roślin dawniej uprawianych i form lokalnych pochodzących z Małopolski;
• Prowadzenie kolekcji polowych, reprodukcja nasion i waloryzacja cech użytkowych zebranych form uprawnych;
• Zabezpieczenie miejscowych odmian roślin uprawnych w bankach genów prowadzonych przez gospodarstwa ekologiczne;
• Identyfikacja nisz rynkowych w oparciu o posiadane zasoby biologiczne – pozycjonowanie nowych produktów ukierunkowanych na potencjalne grupy odbiorców;
• Rejestracja odmian regionalnych w katalogu krajowym i UE (wnioski o zarejestrowanie dwóch odmian regionalnych zostały zgłoszone do ministra rolnictwa już w roku 2015).

Planowane efekty:

• Wzbogacenie rynku w produkty ukierunkowanie na różne grupy odbiorców (alergicy, osoby z problemami gastrycznymi, rekonwalescenci, osoby o mniejszej odporności immunologicznej, itp.);
• Utworzenie pierwszego w Polsce - Regionalnego Katalogu Odmian Roślin Uprawnych, dla Rolnictwa Ekologicznego;
• Wytwarzanie produktów tradycyjnych w oparciu o odmiany lokalne związane kulturowo z regionem (obecnie produkty tradycyjne wytwarzane są w większości na bazie odmian intensywnych, w oderwaniu o form uprawnych z którymi były związane).

W kolekcji roślin zbożowych zgromadzone zostaną wszystkie gatunki pszenic uprawiane od neolitu w Małopolsce – płaskurka, zbitokłosa, samopsza, orkisz, pszenica zwyczajna oraz stare formy jęczmienia, prosa, owsa i żyta. W podobny sposób, jak Bank Genów Roślin Zbożowych zostaną utworzone m.in. kolekcje roślin warzywniczych, sadowniczych, przyprawowych i leczniczych oraz energetycznych, entomofilnych i in.

Kierunki dalszych prac:

• Utworzenie i utrzymanie w ramach Małopolskiego Banku Genów kolekcji odmian zbóż charakteryzujących się niską zawartością glutenu; cel zadania – uwzględnienie w produkcji zbóż oczekiwań osób chorych na celiaklię i chorobę Haschi Moto, tj. uczulonych na wysoką zawartość glutenu;
• Utworzenie w ramach MBG kolekcji dawnych odmian lnu i lnianki charakteryzujących się wysoką zawartością kwasów nienasyconych z grupy omega-3; cel zadania – utworzenie grup rolników produkujących olej bogaty w kwasy omega – 3 dla osób po przejściach onkologicznych.

Partnerzy:

• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (Państwowy Instytut Badawczy) - Zakład Doświadczalny w Grodkowicach
• Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach
• Stowarzyszenie Gospodarstw Ekologicznych „NATURA”
• Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach
• Fundacja Partnerstwo dla Środowiska

Wykorzystanie zjawiska mikoryzy w produkcji rolniczej i nasiennictwie roślin uprawnych

Mikoryzą nazywamy symbiozę między korzeniami roślin wyższych a niepatogenicznymi, wysoce wyspecjalizowanymi grzybami żyjącymi w glebie. Temu powszechnie występującemu w przyrodzie zjawisku podlegają zarówno drzewa i krzewy leśne jak i większość roślin uprawnych (około 80%).

Symbioza między korzeniami roślin, a specyficznymi gatunkami grzybów przynosi obu partnerom dużo korzyści. Grzyb pobiera od rośliny 10-20% produktów fotosyntezy, przede wszystkim węglowodany oraz aminokwasy i inne substancje stymulujące rozwój grzybni. Do najważniejszych korzyści uzyskiwanych przez rośliny należą:

• zwiększenie przez grzyby powierzchni chłonnej korzeni roślin (powierzchnia chłonna korzeni roślin tworzących ektomikoryzy jest 600-1000 razy większa w porównaniu z korzeniami niemikoryzowymi),
• popra­wa ogólnej kondycji i wspomaganie wzrostu roślin (dostarczenie witamin i hormonów powodujących lepszy wzrost i dłuższe życie korzeni oraz większą odporność na czynniki stresowe),
• podniesienie odporności na patogeny (obrona chemiczna w wyniku działania antybiotyków; przeszkoda mechaniczna w postaci mufki grzybni na korzeniach),
• sprawniejsze dostarczanie wody (przerost komó­rek miękiszu kory pierwotnej korzenia strzępkami grzyba zwiększa średnice korzeni mikoryzowych, przez co mogą one pobierać więcej wody z podłoża, a wraz z nią i soli mineralnych),
• bardziej efektywne pobieranie składników odżyw­czych z gleby (mikoryzy są nie tylko zdolne do zwiększonej absorpcji makroelementów, w tym związków fosforu – 4 krotnie, azotu – 2 krotnie, potasu – 1,5 krotnie i pierwiastków istotnych z punktu widzenia odporności człowieka na choroby cywilizacyjne - m. in. wapnia, żelaza, magnezu, ale także mikroelementów służących do budowy witamin, enzymów i hormonów – cynku, miedzi, boru i in.),
• ochronna rola mikoryz przed negatywnym wpływem kwaśnych deszczy i zanieczyszczeniem gleby metalami ciężkimi (umożliwienie produkcji żywności na terenach obciążonych skażeniami).

Odmiany tworzące mikoryzę jako innowacyjny kierunek rozwoju nasiennictwa rolniczego

Występująca w Polsce duża powierzchnia obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania oraz niska klasa bonitacyjna gleb, stanowią istotny czynnik rozwoju nowych odmian roślin uprawnych wykorzystujących zjawisko mikoryzy. Należy zauważyć, że najbardziej intensywna produkcja warzywnicza prowadzona jest na terenach skażonych przez przemysł (otulina Huty im. T. Sędzimira, tereny położone wokół Chrzanowa, Oświęcimia, Tarnowa) i szlaki komunikacyjne o dużym natężeniu ruchu. Zagłębia warzywnicze korzystają głównie z intensywnych odmian zagranicznych, które kumulują w sobie duże ilości szkodliwych dla zdrowia metali ciężkich, pierwiastków promieniotwórczych i związków ropopochodnych. Odmiany te wymagają dużego poziomu nawożenia i wysokiego poziomu ochrony chemicznej.

Czynnikiem stymulującym rozwój nasiennictwa opartego na procesach naturalnych, a zwłaszcza symbiozie roślin wyższych z mikroorganizmami jest duży popyt konsumentów na „żywność naturalną”, rosnąca rola rolnictwa ekologicznego, a także powiększający się areał gruntów zdegradowanych i pozostających pod presją skażeń środowiskowych.
Przyjęcie w hodowli odmian roślin rolniczych i ogrodniczych nowego czynnika oceny odmian pozwali wyjść polskiej hodowli z zastoju w jakim pozostaje, zaproponować nową ofertą rynkową i znaleźć swoje należne miejsce w gronie podmiotów kreujących postęp biologiczny w rolnictwie światowym i europejskim. Tym samym pozwoli kreować nowe standardy jakości produktów żywnościowych i pozytywnie oddziaływać na środowisko naturalne (w czym może się przejawiać środowiskotwórcza rola obszarów wiejskich).

Planowane efekty:

• Opracowanie nowej generacji odmian bazujących na mikoryzie
• Wprowadzenie odmian pozbawionych skażeń i posiadających jednocześnie wysoką zawartość substancji biologicznie czynnych (witamin, soli mineralnych, biostymulatorów).
• Podniesienie konkurencyjności małopolskiego rolnictwa (ukazanie jego potencjału innowacyjnego oraz implementacyjnego)
• Dołączenie małopolskich spółek hodowlanych, produkujących materiał nasienny roślin uprawnych do grona podmiotów kreujących postęp biologiczny w rolnictwie europejskim.

Kierunki dalszych prac:

• Izolacja grzybów mikoryzowych aktywnych w glebach Małopolski,
• Utworzenie Banku Grzybów Arbuskularnych,
• Wprowadzenie „odmian mikoryzowych” na listę odmian roślin przeznaczonych dla rolnictwa ekologicznego i tradycyjnego,
• Użycie szczepionek mikrobiologicznych do zaprawiania nasion roślin rolniczych i ogrodniczych oraz do ożywienia gleb jałowych pozbawionych grzybów mikoryzowych,
• Zastosowanie grzybów arbuskularnych w glebach jako innowacyjnej i skutecznej metody udoskonalenia upraw roślin leczniczych (polepszenie jakości surowców, wzrost zawartości ważnych substancji leczniczych na skutek interakcji z gatunkami grzybów arbuskularnych).

Partnerzy:

• Uniwersytet Jagielloński - Małopolskie Centrum Biotechnologii
• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Zakład Doświadczalny IHAR w Grodkowicach
• Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach
• Spółki hodowlane: HBP, Polan, i in.
• Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach

Rozwój produkcji tuszek gołębia Rysia Polskiego

Ryś Polski to stara rasa gołębi rodzimego pochodzenia hodowana na terenie Małopolski od najdawniejszych czasów. Prawdopodobnie powstała w wyniku krzyżowania cętkowanych gołębi polnych z białogłowym garłaczem śląskim. Centrum hodowli znajdowało się w Krakowie i okolicznych miejscowościach. Stąd ryś rozprzestrzenił się na teren Małopolski wschodniej (Rzeszów, Jarosław, Przemyśl, Lwów). W czasach współczesnych ryś polski jest hodowany przez miłośników gołębi w całym kraju. Od dawna cieszy się także dużym zainteresowaniem hodowców zagranicznych, zwłaszcza Niemców. Szczególny rozkwit rasy nastąpił w początkach XIX wieku.
Ryś wykazuje się dobrym przystosowaniem do zmiennych warunków klimatycznych, ma średnią zdolność lotną, jest płodny i troskliwy. W Polsce jest jedyną rodzimą rasą opasową. Dorosłe osobniki osiągają masę 800 g i więcej, a tuszki handlowe ważą po około 0,5-0,6 kg. Dotychczas wyselekcjonowano 18 form barwnych.

W przeszłości rysie wykorzystywano głównie, jako wkład podstawowy do rosołu. Stosowano go w rekonwalescencji dzieci i osób starszych o wątłym zdrowiu, po przebytej chorobie, ciężkim porodzie i w leczeniu chorób alergicznych. Tuszki gołębi mają bardzo smaczne mięso. Jest ono co prawda dużo ciemniejsze i nieco twardsze niż kurze ale wykazuje się dużą kruchością i posiada małą ilość tłuszczu oraz dużą zawartość białka. Rosół z niego posiada walory lecznicze, jest bardzo smaczny, wyrazisty i prawie pozbawiony tłuszczu. Do celów kulinarnych najbardziej nadaje się mięso z młodych gołębi hodowanych w sposób tradycyjny na wsi i karmionych paszami gospodarskimi.

Cele szczegółowe programu:

• podtrzymanie produkcyjnych funkcji drobnych gospodarstw rolniczych (rozwój drobnostadnego chowu rodzimych ras zwierząt),
• zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Małopolski na bazie przewag komparatywnych,
• wsparcie rozwoju grup producenckich i konsumenckich,
• kształtowanie rynku produktów wysokiej jakości oraz promocja tradycyjnej żywności lokalnej,
• rewitalizacja i wsparcie chowu drobnego inwentarza w gospodarstwach tradycyjnych,
• ochrona bioróżnorodności i dywersyfikacja produkcji rolniczej.

Proponowany sposób realizacji:

• Utworzenie i utrzymanie stad zachowawczych i zarodowych gołębia Rysia Polskiego przy uwzględnieniu różnorodności odmian barwnych i typów użytkowych (ochrona „in situ” zasobów genetycznych województwa małopolskiego)
• Prowadzenie hodowli gołębi mięsnych w gospodarstwach drobnotowarowych
• Rozwijanie krótkich łańcuchów produkcji tuszek (wykorzystanie bioróżnorodności do dywersyfikacji produkcji rolniczej i wzbogacenia rynku w nowe produkty spożywcze)
• Komercjalizacja produkcji, udział bezpośredni hodowców w obrocie i dystrybucji żywności (uzyskiwanie wartości dodanej)
• Budowanie grup partnerskich zarówno po stronie podaży, jak i popytu

Partnerzy:

• Stowarzyszenie Proszowickich Hodowców Gołębi Rasowych i Drobnego Inwentarza „Zielononóżka”
• Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach